Compositie
Compositie is het ordenen van verschillende beeldelementen volgens een vooraf bepaalde strategie en is zowel in de schilderkunst als fotografie van essentieel belang, omdat het:
Orde kan scheppen in de chaos van het geheel.
Bepaalt hoe de toeschouwer het kunstwerk ervaart.
Driehoek
In de constructieleer is de driehoek het sterkst van alle vormen. Hij kan duw- en trekkrachten weerstaan en is daardoor vormvast. Het is dan ook een uitstekende basis voor het bouwen van bijvoorbeeld bruggen en gebouwen. Maar omdat de driehoek dus zo'n sterk en stabiel element is, kan het ook heel goed gebruikt worden in het maken van een goede compositie.
Ik zal hieronder drie methodes aan bod laten komen, waarbij je op verschillende manieren driehoeken in een compositie kunt gebruiken om deze aantrekkelijker te maken om naar te kijken.
Methode 1
Al eeuwenlang maken schilders gebruik van driehoeken om een gebalanceerde compositie te creëren. Hieronder zie je het schilderij De Heilige Familie van Raphaël, waarbij de driehoek (zichtbaar gemaakt met de rode lijnen) de belangrijkste elementen bevat. Tevens leiden de lijnen van de driehoek het oog van de kijker van de ene naar de andere hoek en houden zodoende zijn of haar aandacht als het ware 'gevangen' op de belangrijkste elementen in de compositie.
Wanneer er meerdere driehoeken gebruikt worden, biedt dit tevens de mogelijkheid om een dynamischere compositie te maken. Een veelgebruikt gereedschap hierbij is de zogenaamde Gouden Driehoek.
In totaal levert dit vier driehoeken van twee verschillende grootten op. Je kunt dan een van deze driehoeken vullen met het onderwerp zoals hierboven bij het schilderij van Raphaël of je kunt verschillende elementen van de compositie langs een of meer van deze lijnen plaatsen, zoals ik hieronder gedaan heb.
Methode 2
Het is ook mogelijk om een driehoek in een compositie te creëren door drie elementen zodanig in het beeld te plaatsen, dat deze samen een driehoek vormen. Dit klinkt misschien een beetje vaag, maar hieronder weer een voorbeeld aan de hand van een van mijn eigen foto's.
Het mooiste is dan, wanneer het je lukt om met deze drie elementen het hele beeld te vullen. Ook in dit geval zal de toeschouwer zijn of haar ogen van de ene punt van de driehoek naar de andere laten dwalen en zo langer de aandacht op jouw foto vestigen. Precies wat je wilt natuurlijk! En als je dan ook nog de lijnen van de driehoek diagonaal weet te plaatsen, zal dit wederom de dynamiek van de compositie vergroten.
Deze methode klinkt heel simpel, maar ik kan je verzekeren dat het echt niet makkelijk is om bijvoorbeeld in een drukke en snel bewegende omgeving, zoals bij de foto hierboven op straat in Mumbai, een dergelijke compositie voor elkaar te krijgen. Wat je op de eerste plaats kan helpen, is om jouw camera altijd met de juiste instellingen gereed te hebben om zodoende snel op bepaalde situaties te kunnen reageren. Een andere techniek is, wanneer je twee elementen gevonden hebt, om te wachten totdat het derde element in beeld komt. Precies wat ik bij de foto hierboven heb gedaan. Uiteraard wordt het geduld van de fotograaf dan soms goed op de proef gesteld.
Methode 3
De laatste methode is de makkelijkste van de drie. Je gaat namelijk gewoon op zoek naar zichtbare driehoeken in jouw omgeving. Andere vormen zoals cirkels of vierkanten kunnen natuurlijk ook gebruikt worden om een compositie interessanter te maken. Soms zijn deze vormen expliciet en kun je er gewoon niet omheen zoals op de volgende foto.
Een andere keer moet je ook bij deze methode iets meer geduld hebben en een beetje zoeken naar de juiste positie om een of meer driehoeken 'te laten ontstaan'. Hoeveel driehoeken tel jij in de foto hieronder?
Ik hoop dat enigszins duidelijk is geworden, dat driehoeken een compositie aanzienlijk kunnen verbeteren. Samenvattend: ze kunnen dus zorgen voor een goede balans en meer dynamiek. En tevens kun je driehoeken gebruiken om de aandacht van de kijker langer vast te houden, waardoor datgene wat je met jouw foto probeert te vertellen ook beter overkomt.
Hieronder nog een paar voorbeelden, waarbij ik de drie beschreven methodes heb toegepast.
Het gebruik van de tweede methode is bovendien een goede opmaat om meerdere lagen in een compositie aan te brengen. Hierdoor ontstaat meer diepte in een tweedimensionaal beeld, wat ook weer voor een aantrekkelijkere creatie kan zorgen. In de foto hieronder heb ik een poging gedaan om op deze manier diepte aan te brengen in de compositie.
Misschien dat deze blog een kleine inspiratie kan zijn voor de volgende keer dat je met jouw camera op pad gaat. Probeer het eens, het is echt hartstikke leuk en uitdagend. En kijk ook nog eens naar eerdere foto's die je gemaakt hebt. Wie weet zitten er composities tussen, die je altijd al heel plezierig vond om naar te kijken, maar nooit precies wist waar dat nou door kwam. Het kan best zijn, dat je onbewust en instinctief al een van deze methodes heb toegepast. Dat is mij namelijk ook overkomen.